Je li na pomolu trgovački rat EU i Kine oko električnih automobila?

20% jeftiniji kineski električni automobili od evropskih

370 milijardi dolara subvencija za američku energetsku tranziciju

2,5% BDP-a eurozone čini trgovina sa Kinom

Evropska unija se izlaže riziku trgovinskog rata nakon što je predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen najavila istragu o državnim proizvođačima električnih automobila, optužujući Kinu da održava cijene ovih automobila “vještački niskim putem ogromnih državnih subvencija”. Zvaničnici vjeruju da su kineski električni automobili jeftiniji od modela proizvedenih u EU za otprilike 20 posto i tvrde da bi oni mogli činiti 15 posto svih električnih automobila prodatih u Evropi 2025. godine.

Zvanični Brisel će istražiti kineske državne subvencije za električne automobile, najavila je predsjednica Evropske komisije, obećavajući da će braniti evropsku industriju od nelojalne konkurencije.

Istraga je uslijedila nakon što je Francuska izvršila pritisak na Brisel da preduzme snažnije mjere za odbranu evropske industrije od rastućih prijetnji iz Kine i Sjedinjenih Američkih Država.

Oštar odgovor Kine

Kina predstavlja najveće globalno tržište za glavne njemačke marke automobila kao što su Volkswagen, Audi, Mercedes i BMW.

No, neke zemlje članice Evropske unije, uključujući Njemačku, oprezne su zbog ljutnje Pekinga, budući da se oslanjaju na trgovinske odnose sa Kinom.  Njemačka je jedan od najvećih svjetskih proizvođača automobila i bila je suzdržanija u odnosu na Francusku jer su njeni veliki, poznati brendovi više prisutni na kineskom tržištu od francuskih proizvođača.

Iako je Berlin bio zabrinut prije objave, njemački ministar finansija Christian Lindner podržao je istragu.

“Ako postoji zabrinutost da to nije pošteno, onda to treba razmotriti. Svjetska trgovina je zasnovana na pravilima i ona se, naravno, odnose i na električna vozila”, rekao je Linder.

Predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen u najavi istrage protiv kineskih državnih subvencija za električne automobile obećala je da će braniti evropske proizvođače.

“Globalna tržišta su sada preplavljena jeftinijim kineskim električnim automobilima. Njihova cijena je umjetno niska zahvaljujući ogromnim državnim subvencijama”, rekla je Von der Leyen tokom govora u Evropskom parlamentu u Strazburu.

Istraga bi mogla navesti Evropsku uniju da uvede carine na one automobile za koje vjeruje da se zbog visokih državnih subvencija prodaju po nižoj cijeni, čime ugrožavaju evropske konkurente.

Istraga je uslijedila nakon što je Francuska izvršila pritisak na Brisel da preduzme snažnije mjere za odbranu evropske industrije od rastućih prijetnji iz Kine i Sjedinjenih Američkih Država.

Najavljena istraga od strane EU dovela je do žestokog odgovora Ministarstva trgovine Kine.

“Istraga je goli protekcionistički čin koji će ozbiljno poremetiti i izobličiti globalnu automobilsku industriju i lanac nabavke, uključujući Evropsku uniju i imati negativan uticaj na ekonomske i trgovinske odnose Kine i EU. Kina će posvetiti veliku pažnju protekcionističkim tendencijama EU i naknadnim akcijama i čvrsto štititi legitimna prava i interese kineskih kompaniju”, saopćeno je iz Ministarstva trgovine Kine.

Najviši zvaničnik za evropska pitanja Kine, Wang Lutong je u objavi na X (bivši Twitter) izrazio nezadovoljstvo najavljenom istragom, napominjući da postoji mnogo zemalja u Evropi koje, također, subvencioniraju električna vozila.

“Prema informacijama iz Evropskog udruženja proizvođača automobila (ACEA), mnoge članice EU subvencioniraju svoju industriju električnih automobila. Iz koje pozicije Evropska komisija pokreće istragu protiv subvencija za električna vozila iz Kine? Ovo nije ništa drugo do čisti protekcionizam”, napisao je Lutong.

Sa druge strane zvaničnici zemalja članica EU uglavnom podržavaju ovu odluku. Francuski ministar finansija Bruno Le Maire rekao je da je istraga bila “veoma dobra odluka”. Njemački ministar ekonomije Robert Habeck rekao je da je to pokazalo “pravi stav” i da je riječ o rješavanju pitanja “nelojalne konkurencije”.

Istini za volju, Pariz je već najavio mjere kojima će se osigurati subvencije za nove električne automobile na osnovu emisije izduvnih gasova proizvođača. To bi također predstavljalo otežavajuću okolnost za kineske automobile, jer se njihova proizvodnja često oslanja na električnu energiju proizvedenu iz fosilnih goriva.

Evropski povjerenik za privredu Paolo Gentiloni nije bio zabrinut zbog upozorenja iz Kine, kada su ga novinari pitali da li bi ekonomija bloka mogla preživjeti bilo kakve carine.

“Uvjeren sam da bi preživjela, ali moramo se pozabaviti ovim pitanjem vrlo ozbiljno. Mislim da nema konkretnog razloga za odmazdu, ali je odmazda uvijek moguća”, prenio je izjavu Gentilonija AFP.

Španska ministarka ekonomije Nadia Calvino insistirala je da je EU “svjetska trgovinska supersila” i vatreno je podržala akcije Evropske komisije protiv Kine.

“Apsolutno sam uvjerena da će Evropska komisija nastaviti voditi trgovinsku politiku na osnovu otvorenog trgovinskog okvira zasnovanog na pravilima”, rekla je Calvino.

Evropski proizvođači automobila, također, su pozdravili istragu EU kao “pozitivan signal”.

“Evropska komisija prepoznaje sve asimetričniju situaciju sa kojom se suočava naša industrija i hitno razmatra narušenu konkurenciju u našem sektoru”, rekla je Sigrid de Vries, generalna direktorica ACEA-e.

Međutim, u razgovoru za Reuters, predstavnici Mercedes-Benza kažu da bi protekcionističke mjere bile kontraproduktivne, dok su iz Boscha dodali da bi potencijalne kaznene tarife i trgovinske barijere dovele do gubitka.

Kina predstavlja najveće globalno tržište za glavne njemačke marke automobila kao što su Volkswagen, Audi, Mercedes i BMW. To je ujedno i glavno odredište francuskih luksuznih divova LVMH, Kering i Hermes. Trgovina s Kinom čini oko 2,5 posto BDP-a eurozone.

Analitičari upozoravaju da bi sve tarife koje bi EU mogla nametnuti na električna vozila kineske proizvodnje vjerovatno dovela do uzvratne akcije Pekinga.

Zabrinutost u Evropi

Američki Zakon o smanjenju inflacije usmjerava oko 370 milijardi dolara subvencija za američku energetsku tranziciju, uključujući porezne olakšice za električna vozila i baterije proizvedene u SAD-u.

Generalno, širom Evrope raste zabrinutost oko velikog oslanjanja evropskih proizvođača na kineske proizvode, posebno one koji su potrebni za fokusiranje EU na čistu energiju.

Šef EU za unutrašnje tržište Thierry Breton ranije je upozorio na trend u kojem je Evropa “prisiljena na neto uvoz električnih vozila ili solarnih panela”.

Prema nekim stručnjacima, Kina bi ove godine mogla prestići Japan i postati najveći svjetski proizvođač automobila.

Smanjenje rizika, a ne razdvajanje

Uprkos oštrim najavama, Von der Leyen je rekla da je za Evropu od vitalnog značaja održati komunikaciju i dijalog sa Kinom.

“Zato što postoje teme na kojima možemo i moramo da sarađujemo. Smanjenje rizika, a ne razdvajanje – to će biti moj pristup sa kineskim rukovodstvom na samitu EU-Kina najavljenom kasnije ove godine”, dodala je Van der Leyen.

Komesar EU za trgovinu Valdis Dombrovskis uskoro putuje u Kinu, najavio je u objavi na društvenim mrežama, “kako bi se bavio trgovinskim i ekonomskim prilikama/izazovima”.

Ali evropski proizvođači se, također, moraju boriti sa državnim subvencijama za električna vozila svojih partnera sa druge strane Atlantika. Američki Zakon o smanjenju inflacije usmjerava oko 370 milijardi dolara subvencija za američku energetsku tranziciju, uključujući porezne olakšice za električna vozila i baterije proizvedene u SAD-u.

Neposredno pred objavu odluke o pokretanju istrage, Kina je objavila da će nastaviti sa uvođenjem antisubvencijskih dažbina na uvoz krompirovog škroba iz Evropske unije u narednih pet godina.

Evropska unija već je imala spor sa Kinom oko uvoza solarnih panela prije jedne decenije, kojega se mnogi sjećaju sa gorčinom.

“Nismo zaboravili kako su kineske nepoštene trgovinske prakse uticale na našu industriju solarnih panela. Mnogi započeti biznisi vezani za proizvodnju solarnih panela su nestali sa tržišta istisnuti od strane snažno subvencioniranih kineskih konkurenata”, rekla je Van der Leyen.

Neposredno pred objavu odluke o pokretanju istrage, Kina je objavila da će nastaviti sa uvođenjem antisubvencijskih dažbina na uvoz krompirovog škroba iz Evropske unije u narednih pet godina.

Evropska unija je uvela antidampinške carine 2013. godine nakon što su se evropski proizvođači panela požalili da su prisiljeni napustiti posao zbog uvoza jeftinih panela iz Kine. Ograničenja su ukinuta pet godina kasnije.

U trci za proizvodnjom čistije tehnologije, EU nastoji izbjeći greške iz prošlosti. Kada je Rusija prošle godine izvršila invaziju na Ukrajinu, EU se trudila pronaći alternativne izvore energije i uložene su milijarde eura u proizvodnju stacioniranu bliže EU.

Ove godine von der Leyen je provela više planova, uključujući regulativu, kako bi osigurala snabdijevanje kritičnim sirovinama u Evropi. EU je ove godine, također, postigla dogovor o povećanju proizvodnje poluprovodnika u Evropi, koji su neophodni dijelovi za proizvodnju neophodnih komponenti za savremene tehnologije.