Republika Srpska defileom obilježava neustavni praznik uprkos upozorenjima EU i SAD

Bosanskohercegovački entitet Republika Srpska defileom ulicama Banjaluke obilježava Dan RS, praznik koji je Ustavni sud Bosne i Hercegovine tri puta proglasio neustavnim.

Praznik se obilježava pod okom Tužilaštva BiH, uz osude Evropske unije i Ambasade Sjedinjenih Država u BiH.

U defileu koji se održava 9. januara u administrativnom centru ovog bh. entiteta, nalaze se između ostalih predstavnici Policije RS, entitetskih javnih službi, demobilisani pripadnici Vojske RS, studenti, ali i pripadnici ogranka ruske bajkerske grupe “Noćni vukovi” u RS, poznate po podršci Kremlju.

Među okupljenim građanima mogu se vidjeti srpske i ruske zastave, druga nacionalna obilježja, ali i zastave sa likom ruskog predsjednika, Vladimira Putina.

Obilježavanje Dana RS je protivzakonito, jer je nepoštivanje odluka Ustavnog suda BiH krivično djelo, za koje je propisana zatvorska kazna do pet godina.

Ustavni sud BiH je posljednji put o ovom danu odlučivao 29. marta 2019. godine, kada je osporio Zakon o danu RS, koji je 2016. usvojila entitetska Narodna skupština.

Tada je zakonska odredba o 9. januaru kao Danu RS poništena, te je ona prestala da važi.

Iz Tužilaštva BiH za Radio Slobodna Evropa (RSE) je rečeno da oni zajedno sa partnerskim agencijama za provođenje zakona prate sve aktivnosti koje se održavaju 9. januara, koje bi mogle imati “elemente kaznenih djela”.

Povodom 9. januara, Milorad Dodik, predsjednik RS, odlikovao je razne pojedince i institucije, a najviše odlikovanje je dobio mađarski premijer, Viktor Orban.

Orden Republike Srpske na ogrlici će kasnije biti uručen Orbanu, koji nije bio prisutan u Banjaluci.

Godinu dana ranije, u jeku ruske invazije u Ukrajini, isto odlikovanje Dodik je uručio ruskom predsjedniku, Vladimiru Putinu.

Skupština srpskog naroda u BiH je 9. januara 1992. u Sarajevu donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, kao nezavisne cjeline unutar Bosne i Hercegovine, te vlasti u RS obilježavaju taj datum kao dan osnivanja Republike Srpske.

U donošenju deklaracije nisu učestvovali predstavnici Bošnjaka i Hrvata. Ova dva naroda na 9. januar gledaju kao na početak rata u Bosni i Hercegovini, te početak etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom.

EU i SAD protiv obilježavanja

Portparol Evropske unije (EU), Peter Stano, istakao je da je proslava 9. januara za EU nezakonita, te je podsjetio da je Ustavni sud BiH već donio odluku da to obilježavanje nije u skladu sa državnim Ustavom.

Stano je rekao da EU “naglašava potrebu da svi akteri u BiH poštuju suverenitet, teritorijalni integritet, ustavni poredak, uključujući i odluke Ustavnog suda”.

Dodao je da svaka akcija protivna ovim principima može dovesti “do ozbiljnih posljedica”, te da se svi politički akteri u zemlji trebaju suzdržati od provokativne retorike i djelovanja.

Ovo se posebno odnosi na aktere u RS, koji, kako navodi Stano, “dovode u pitanje suverenitet, teritorijalni integritet i jedinstvo zemlje”.

SAD očekuju da pravosudne institucije provedu istragu u svakom slučaju kršenja zakona povezanom sa proslavom Dana RS 9. januara.

Iz Ambasade SAD je saopšteno da “problem ne leži u proslavi praznika, nego u odluci da to bude devetog januara”.

Dodali su da je SAD ranije reagovao na antidejtonska djelovanja, te da neće oklijevati da to učine i ubuduće.

Predstavnici Srbije na obilježavanju

Na obilježavanju 9. januara su bili prisutni i pripadnici vlasti Srbije, predvođeni ministrom odbrane, Milošem Vučevićem.

U Banjaluku je došao i Vladimir Orlić, predsjednik Narodne skupštine Srbije, kao i načelnik Generalštaba Vojske Srbije, Milan Mojsilović.

Na svečanoj akademiji održanoj 8. januara u Banjaluci, priustan je bio i poglavar Srpske pravoslavne crkve, patrijarh Porfirije.

Predsjednik Srbije, Aleksandar Vučić, uputio je povodom 9. januara čestitku Miloradu Dodiku.