Međuentitetska linija ‘prepreka’ za rast sarajevskog aerodroma

Ulica Vasilja Grđića je i dalje otvorena za saobraćaj, iako je njeno trajno zatvaranje planirano za 14. avgust. Ovaj uski, lokalni put bez trotoara, povezuje pedesetak domaćinstava i prolazi uz jugozapadnu ogradu Međunarodnog aerodroma u Sarajevu.

Uprava aerodroma pokušava trajno zatvoriti ovaj put, kako bi produžila aerodromsku pistu za oko 500 metara. Tako bi u glavni grad Bosne i Hercegovine ubuduće mogli slijetati i najveći, interkontinentalni avioni, što bi trebalo donijeti ekonomsku korist građanima.

Međutim, ovaj projekat je postao predmet sporenja entitetskih institucija zbog specifičnog položaja gradilišta, koje se nalazi na administrativnoj liniji razgraničenja entiteta Republike Srpske (RS) i Federacije Bosne i Hercegovine (FBiH).

Međutim, međuentitetska linija razgraničenja još nije precizno identifikovana i označena na terenu, iako su prošle skoro tri decenije od potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma, koji je građanima BiH donio mir i novo državno uređenje.

Sporna ulica Vasilja Grđića dva puta presijeca međuentitetsku liniju razgraničenja, ugrubo skiciranu na mapama, ali ne i precizno označenu na terenu i zemljišnim knjigama.

Najprije prelazi iz bh. entiteta RS u entitet FBiH, a zatim vodi nazad u RS.

Šta o aerodromu kažu stanovnici Grđićeve ulice?

Put vijuga nešto više od kilometra između pedesetak porodičnih kuća, okruženih voćnjacima i vrtovima. Na obje strane izlazi na magistralnu cestu M-18, koja u luku obilazi oko Aerodroma i ovog naselja. Tu je i granica opština Ilidža u Federaciji BiH i Istočna Ilidža u entitetu RS.

Tokom mirnog okupljanja stanovnika ove ulice, održanog 20. avgusta, Ankica Trapara je medijima izjavila da su ulicu izgradili i asfaltirali stanovnici, te da nijedna institucija nije dala “nijednu marku tokom izgradnje ulice, koju sada žele zatvoriti”.

Poruka okupljenih stanovnici je da im vlasti moraju obezbjediti adekvatan alternativni put, ako žele zatvoriti postojeći.

Na početku ulice je kompanija, koja se bavi iznajmljivanjem vozila. Jedan od zaposlenih je za Radio Slobodna Evropa (RSE) ispričao da je produženje piste ekonomski napredak, koji će teško biti zaustavljen.

Objašnjava da je prisustvovao mirnom okupljanju građana ove ulice, gdje je pokušao predstaviti prednosti projekta.

“Rekao sam im, doći će više turista, ostaviće više novca, njih zanima sve što je lokalno, od hrane, pića, meda, rukotvorina. Svi bi mogli imati posla i koristi od toga. A problem sa cestom se lako riješi kada ima volje. Napravi se alternativna cesta, a djeci se organizuje školski autobus i stvar riješena”, navodi on, tražeći da se ne spominju ni on ni firma, jer je riječ o stranoj franšizi.

Grđićeva ulica takođe prolazi kroz parcelu, koja je vlasništvu sarajevskog aerodroma već decenijama, i koja je kupljena upravo za potrebe produženja piste, kaže stanovnica u tridesetim godinama, koja živi na početku ove ulice.

Nije željela da se spominje njeno ime, ali je za RSE objasnila da nije bila na mirnom okupljanju sa susjedima, jer smatra da aerodrom ima pravo graditi na vlastitoj zemlji, te da produženje piste i zatvaranje ulice neće uticati negativno na život njenih ukućana i njenih prvih susjeda.

“To je njihova zemlja, koju je aerodrom otkupio od mog svekra i njegovog brata još prije rata, nekad krajem osamdesetih godina”, rekla je za RSE.

Objasnila je da bi manjih problema nakon zatvaranja ceste mogli imati građani koji žive niže niz ulicu, na lijevoj obali Kasindolske rijeke.

“Produžetak piste presijeca put njima, kojima je lakše da prolaze ovuda do naselja Dobrinja, gdje su škola, ambulanta i sve bitno. A nakon zatvaranja će morati ići okolo do drugog izlaza na magistralu M18”, kaže ona, i dodaje da ni taj alternativni pravac nije mnogo duži.

Zaključuje da je lako naći rješenje ovog problema, ali da je projekat postao predmet političkih prepucavanja, što je ustvari i zakomplikovalo situaciju.

Niže niz ulicu, sa druge strane Kasindolske rijeke, RSE je razgovarao sa još dvije sagovornice, koje su odmarale u hladovini ispred porodične kuće.

Jedna od njih, žena u 40-im godinama, kaže da je odrasla u susjedstvu, ali već godinama živi u inostranstvu.

“Sjećam se kada sam bila djevojčica da su bile priče da će se taj aerodrom proširivati”, kaže sagovornica, koja je iz Australije stigla u posjetu kod svoje sedamdesetogodišnje tetke.

Zaključuje da se progres ne može zaustaviti, ali da bi vlast svakako trebala bolje planirati, obeštetiti stanovnike za eventualnu štetu, i uzeti u obzir njihove potrebe prilikom izgradnje.

Njena tetka se požalila za RSE da će biti presječen put kojim često ide do naselje Dobrinja, gdje čuva unuče, te da će za taksi morati plaćat šest maraka (tri eura) umjesto tri (euro i po).

Koristeći aplikaciju GoogleEarth, RSE je izračunao da bi zatvaranjem ulice najpogođenija bila domaćinstva uz južnu ogradu aerodroma. One su udaljene jedan kilometar od Osnovne škole Petar Petrović Njegoš na Dobrinji.

Zatvaranje Grđićeve ulice bi im im produžilo put do škole na 2,5 kilometra, jer bi morali ići okolnim putem.

Šta kaže sarajevski aerodrom, a šta institucije RS-a?

Javno preduzeće Međunarodni aerodrom Sarajevo je pribavio sve neophodne dozvole relevantnih institucija, za izvođenje građevinskih radova.

Predmetno zemljište je u vlasništvu ovog preduzeća, a o početku izvođenja radova blagovremeno smo obavijestili sve instance, naveli su za RSE iz ovog preduzeća.

“Međunarodni aerodrom Sarajevo je generator razvoja većine privrednih grana”, naveli su, i dodali da je produženje piste “ključni razvojni projekat od velike važnosti za cijelu Bosnu i Hercegovinu, od kojeg će benefite imati ekonomija, privreda i turizam”.

Dodali su da “radovi ni u jednom momentu neće ugroziti lokalno stanovništvo niti će im se onemogućiti prilaz njihovim privatnim posjedima, jer je briga o lokalnoj zajednici prioritet”. Te dodali da ograda aerodroma “ujedno predstavlja i državnu granicu” Bosne i Hercegovine.

Prema podacima sa table koja najavljuje početak radova, evidentno je da je građevinsku dozvolu za radove aerodromu dalo Federalno ministarstvo prostornog uređenja.

Međutim, Republička uprava za geodetske i imovinskopravne poslove RS-a smatra da je ta dozvola nezakonita, jer je izdata za teritorij Republike Srpske.

“Nakon uvida u odobrenje federalnog ministarstva smo utvrdili da planirana izgradnja obuhvata dijelove devet katastarskih parcela u katastarskoj opštini Butmir, koje pripadaju Republici Srpskoj i Opštini Istočna Ilidža”, naveli su iz ove uprave u saopštenju od 21. avgusta.

Iz uprave su istakli da je ovo “još jedan u nizu pokušaja Federacije BiH da nezakonitim i neustavnim postupanjem oduzme imovinu Republici Srpskoj, koji će spriječiti nadležni organi Republike Srpske”.

Predizborni sukobi o produženju piste

Da aerodrom ne može produžiti aerodromsku pistu jer bi time prešao entitetsku granicu i “otimao srpsku zemlju koja pripada entitetu Republika Srpska”, smatra Miroslav Vujičić.

On je poslanik u Parlamentarnoj skupštini BiH u ime vladajućeg Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), koju predvodi proruski predsjednik entiteta RS, Milorad Dodik.

Vujičić je takođe i kandidat za načelnika Opštine Istočna Ilidža na predstojećim lokalnim izborima, raspisanim za oktobar ove godine.

Produženje aerodromske piste u ovoj opštini Vujičić koristi kao glavni argument protiv aktuelnog načelnika iz opozicione Srpske demokratske stranke (SDS) Marinka Božovića. On Božovića optužuje da “prodaje srpsku zemlju i granicu Republike Srpske štiteći američke interese”.

Načelnik Marinko Božović u razgovoru za RSE kaže da je to preizborno spinovanje.

“Mi u Republici Srpskoj imamo aerodrome na Sokocu i u Trebinju, pa nam ovaj očito ne treba”, kaže ironično, aludirajući na nikada izgrađene aerodrome, čije otvaranje već decenijama uoči izbora obećava Dodikov SNSD.

Božović navodi da je produženje piste sarajevskog aerodroma, koji dijelom graniči s Opštinom Istočna Ilidža, postalo političko pitanje, te da opština u svemu nema gotovo nikakvu nadležnost.

Pokazao je “zahtjev za korekciju opštinske granice, koja je ujedno i međuentitetska granica”, koji je početkom 2022. godine uputio nadležnoj entitetskoj upravi za geodetske poslove RS-a.

Zahtjev je odbijen uz obrazloženje da međuentitetska linija razgraničenja još uvijek nije precizno identifikovana niti označena na terenu, već samo ugrubo skicirana na mapama sa odstupanjem od plus, minus pedeset metara.

Precizno označavanje može uraditi jedino međuentitetska komisija, koja nikada nije počela obimni poslao.

“Dakle, može se desiti da se granica na tom dijelu koriguje, ali to ne može uraditi opštine, već samo zajednička komisija entiteta Federacije BiH i RS-a. Dakle, što se tiče nas, niti smo dirali granicu, niti smo za to nadležni”, kaže načelnik Božović.

Objašnjava da Istočna Ilidža treba iskoristiti sve prednosti blizine sarajevskoj aerodroma, kako bi zaposlili ljude, doveli investitore da grade poslovne objekte i stvaraju dodatne vrijednosti i žive od svog rada i znanja, te da ne podržava bilo kakve političke tenzije.

“Smatram da kao razumni ljudi i odgovorni ljudi koje su građani birali treba da sjednemo i da se dogovaramo po tom pitanju, i da ga riješimo tako da svi budu zadovoljni”, kaže Božović.

Objašnjava da građevinsku dozvolu za objekte na teritoriji dvije opštine i dva entiteta, po zakonu mogu izdati samo nadležna entitetska ministarstva.

Navodi da imovinsko-pravni odnosi nisu riješeni iz perspektive Republike Srpske, te da ne smatraju validnim odobrenje za građenje, koje je aerodromu izdalo ministarstvo Federacije BiH.

“S tim u vezi će nadležne inspekcije blokirati radove ukoliko oni počnu. Ovdje se radi o potrebi izgradnje alternativnog puta za stanovnike ulice Vasilja Grđića, da im se obezbijedi najbliža komunikacija prema naselju Dobrinja”, kaže on.

Oko 1.150 kilometara duga međuentitetska linija razgraničenja još uvijek nije precizno utvrđena. Izuzetak je jedino razgraničenje u obližnjem naselju Dobrinja, koje je podijeljeno 2001. godine intervencijom tadašnjeg visokog predstavnika u BiH, Volfganga Petriča (Wolfgang Petritsch).

On je za taj posao zadužio irskog suca Diarmuda Šeridana (Diarmuid Sheridan), kako bi pomjerio liniju koja je između dva entiteta dijelile ulice, zgrade, pa čak i stanove u gusto naseljenom dijelu grada. Većina zgrada, prepolovljenih linijom, pripale su Federaciji BiH.