Tražimo od vas da hitno riješite situaciju sa državnom bibliotekom u Bosni i Hercegovini, jer dok ona ne funkcioniše, izdavaštvo u zemlji je praktično paralisano, upozoravaju u pismu Međunarodne agencije za ISBN, upućenom visokom predstavniku u BiH.
U pismu koje potpisuje izvršna direktorica Agencije, Stela Grifits (Stella Griffiths), u koje je Radio Slobodna Evropa (RSE) imao uvid, poručeno je da su zbog nedostatka rukovodeće strukture u Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci (NUB) u Sarajevu sve usluge trenutno suspendovane, uključujući i izdavanje ISBN-a.
ISBN je međunarodni standardni broj knjige, koji u entitetu Federacija BiH izdaje samo NUB, a ona od početka oktobra ne radi sa korisnicima zbog teške finansijske situacije i neriješenog statusa.
U drugom bh. entitetu, Republici Srpskoj, Narodna i univerzitetska biblioteka RS je nadležna za izdavanje ovih brojeva.
Sarajevska NUB je takođe nadležna za izdavanje ISSN-a, serijskog broja za časopise, i to na cijeloj teritoriji zemlje, te je i njihovo izdavanje trenutno blokirano.
U pismu koje je sem OHR-a upućeno na adrese još nekoliko institucija u BiH, Agencija ističe da su u praksi, sem ISBN-a, blokirane i najosnovnije funkcije biblioteke, kao što su isplate plata, plaćanje komunalnih računa, izvršavanje obaveza iz ugovora sa dobavljačima.
“Izdavači zavise od toga da mogu da se prijave za ISBN i da ga dobije blagovremeno, da bi mogli da identifikuju svoje publikacije i obezbijede da mogu biti otkrivene, naručene, čitane, bilo u knjižarama, bibliotekama ili na internetu”, ističe Grifits.
Ona ističe da je ISBN osnovni dio izdavačkog procesa, te marketinga, distribucije i prodaje knjiga.
“Ovo će imati strahovit uticaj na međunarodnoj sceni, obzirom da izdavači iz Federacije BiH neće moći da izvoze i prodaju svoje naslove u inostranstvu”, dodaje u pismu.
Takođe, upozorava da prekid svih funkcija biblioteke predstavlja prijetnju kulturnom naslijeđu, te akademskom i naučnom napretku, jer “koči istraživanje, evidentiranje, proizvodnju nacionalne bibliografije i očuvanje spisa”.
Kako je došlo do blokade državne biblioteke?
Do blokiranja izdavačke djelatnosti u NUB BiH doveli su problemi koji su se gomilali gotovo tri decenije, između ostalog, i zato što vlasti u BiH godinama nisu preuzele osnivačka prava i obavezu da je budžetski finansiraju.
Opstajala je, uglavnom, prijavljujući se na javne pozive institucija na raznim nivoima vlasti, a trenutno je bez direktora, upravnog i nadzornog odbora, koje nema ko da imenuje.
Za rad Biblioteke na godišnjem nivou je potrebno 1,35 miliona maraka (oko 600.000 eura), a posljednjih mjeseci sa više nivoa vlasti su im obećali finansijsku pomoć – ali im nisu ponudili sistemsko rješenje, što očekuju zaposleni.
Nacionalna i univerzitetska biblioteka BiH osnovana je 1945. godine, a u njenom posjedu su i specijalne zbirke koje su 2020. godine proglašene nacionalnim spomenikom BiH.